 |
| sơ đồ nhóm idol năm Reiwa 1 (src: nikkan-spa) |
Saito Takashi | Yahoo JP (24/5/2020)
Ngành giải trí là một trong những ngành đang chịu ảnh hưởng trực tiếp của dịch bệnh Corona. Đặc biệt là các thần tượng đang phải đứng giữa ngã ba đường, vì các sự kiện bắt tay kết hợp bán đĩa CD sẽ gây ra tiếp xúc gần. Năm nay vừa đúng 10 năm kể từ thời điểm được gọi là “Thời đại Thần tượng Chiến quốc”. Trong lúc sự sôi động bùng nổ và định hình thành loại hình văn hóa, các văn phòng giải trí lớn đã tham gia, rồi rút lui khỏi thế giới thần tượng. Chúng ta hãy nhìn lại dòng chảy của hơn 10 năm qua.
Bối cảnh sôi động “quần hùng tranh bá” đuổi theo AKB48
Từ “Thời đại Thần tượng Chiến quốc” được chính các thần tượng phát biểu công khai lần đầu vào tháng 4/2010, tại C.C.Lemon Hall (Shibuya Public Hall). Một buổi live chung của Smileage và Mano Erina của Hello! Project được tổ chức tại đó, và nhà sản xuất Tsunku♂ công bố Smileage debut chính thức. Đáp lại, thành viên Fukuda Kanon phát biểu “Người ta nói giờ là thời đại Thần tượng Chiến quốc, nhưng chúng tôi sẽ cố gắng để có thể dẫn đầu!”.
Giới idol thời đó đuổi theo vị trí đứng đầu, quả chẳng khác gì quần hùng tranh bá vậy. Cho đến vài năm trước thì “Tam Cực” là “Hello! Project” sở hữu trong tay những Morning Musume., Berryz Kobo, ℃-ute v.v…, “AKB48” thành lập năm 2005 theo đuổi hình tượng “idol có thể gặp mặt” đặt nhà hát riêng tại Akihabara, và “Idoling!!!” ra đời năm 2006 từ chương trình CS của Fuji TV. Từ đây, AKB48 vọt lên với “RIVER” đứng vị trí số 1 Oricon lần đầu năm 2009, phá vỡ nhiều kỷ lục như doanh số triệu bản liên tiếp, và trở thành nhóm thần tượng quốc dân.
Mặt khác, việc đó không có nghĩa làm giảm doanh số của Hello! Project và Idoling!!!, mà chính vì AKB48 đã kéo theo toàn bộ khung cảnh trở nên sôi động. Nó lan sang cả các nhóm thần tượng indie và thần tượng địa phương khác. Mặc dù có lượng lớn người mua vì sự kiện bắt tay, nhưng CD vẫn bán đều đặn. Tận dụng trào lưu đó, các văn phòng giải trí lớn vốn chưa từng nhúng tay hay đầu tư vào idol, cũng bắt đầu nối gót nhau gia nhập thị trường.
Stardust chuyên về nữ diễn viên cũng là thế lực lớn trong giới thần tượng
Trước hết là Stardust Promotion với “Momoiro Clover Z”. Là văn phòng mạnh về hình ảnh nữ diễn viên như Tokiwa Takako, Shibasaki Kou, Takeuchi Yuuko, Kitagawa Keiko…, nhưng đã bước vào giới thần tượng khi Kawakami Akira (từng là quản lý của Sawajiri Erika, nữ diễn viên tạm nghỉ (sau đó chuyển việc) vì phát ngôn “betsu ni”) tham gia vào việc thành lập MomoClo vào năm 2008.
Đây là văn phòng lớn, nhưng chỉ là gương mặt mới trong giới thần tượng. MomoClo đã từng bước tăng lượng fan của mình qua bán đĩa CD trực tiếp trong những chiến dịch toàn quốc bằng xe lưu động, diễn live đường phố, và nhóm chính thức debut vào năm 2010, năm được xem là Kỷ nguyên Thần tượng Chiến quốc. Tham gia “Kouhaku Uta Gassen” 3 năm liền kể từ năm 2012, liên tiếp thành công với các buổi live quy mô lớn tại Seibu Dome, Nissan Stadium, National Stadium. Nhóm đã vươn lên là đối thủ cạnh tranh mạnh nhất của AKB48.
Tiếp theo MomoClo, các nhóm khác của Stardust là “Shiritsu Ebisu Chugaku” đặt tên theo vị trí của văn phòng, nhóm “Team Syachihoko” (hiện là TEAM SHACHI) ở Nagoya, “Tacoyaki Rainbow” của Osaka, “BATTEN SHOWJO TAI” của Fukuoka… cũng lần lượt ra mắt. Trong nội bộ công ty, bộ phận thần tượng nữ “STARDUST PLANET” dành cho các nhóm này cũng được thành lập vào năm 2017 do Kawakami đứng đầu. Hiện tại đây là một thế lực lớn trong giới thần tượng.
Avex tổ chức idol audition đầu tiên
Avex, nơi sản sinh ra vô số nghệ sĩ như Hamasaki Ayumi, Every Little Thing, AAA…, cũng tổ chức “avex Idol Audition” kể từ tháng 12/2009. Đó là cuộc thi audition chung để lập nhóm thần tượng đầu tiên của công ty. Đánh giá chung cuộc diễn ra vào tháng 6/2010, và 12 cô gái được chọn kết lại thành “SUPER☆GiRLS”. Tháng 12 cùng năm, nhóm ra mắt dưới label mới lập “iDOL Street” dành riêng cho thần tượng. Sau đó, 4 nhóm với các concept khác nhau cũng ra đời dưới cùng label, là “Cheeky Parade” vào năm 2013, “GEM” vào năm 2014, và “Wasuta” vào năm 2016.
Cũng vào năm 2010 này, văn phòng quản lý của những Southern All Stars, Fukuyama Masaharu, Fukatsu Eri, Ueno Juri… là Amuse cho ra mắt nhóm “Sakura Gakuin”. Trước thời đại thần tượng chiến quốc, công ty đã đẩy vọt danh tiếng của Perfume, vốn là idol địa phương Hiroshima, nhưng công ty không tiến hành các sự kiện bắt tay mà theo phương pháp hướng đến nghệ sĩ, bằng lộ trình techno do Nakata Yasutaka sản xuất.
Sakura Gakuin được gắn mác “unit giới hạn thời kỳ đang lớn”, các member toàn bộ đều là học sinh tiểu học, trung học. Nhóm theo concept trường học, với hệ thống hoạt động câu lạc bộ, và tốt nghiệp cùng thời điểm với tốt nghiệp trung học. Cho đến nay nhóm vẫn tiếp tục hoạt động với thành viên thay đổi hàng năm. Trong số những thành viên tốt nghiệp năm 2011 có Matsui Airi và Miyoshi Ayaka, hiện đang hoạt động diễn viên và người mẫu.
Ngoài ra, một trong những hoạt động câu lạc bộ là Juonbu chuyên về heavy metal đã tạo thành “BABYMETAL”, và chính thức debut vào năm 2013. Nhóm được yêu thích trên toàn thế giới, biểu diễn tại Tokyo Dome vào năm 2016. Bí quyết khi kết hợp giữa idol và techno của Perfume, cũng được áp dụng ở đây khi kết hợp giữa idol và heavy metal.
Các văn phòng chuyên về hài như Yoshimoto Kogyo cũng tham chiến
Cũng có những nhóm tồn tại từ trước đã trở nên mạnh hơn vào thời đại thần tượng chiến quốc. Văn phòng hài Yoshimoto Kogyo đã bắt đầu nhóm “YGA” theo hình tượng “unit thần tượng đầu tiên của Yoshimoto”. Nhóm ban đầu được hình thành như một phần của chiến dịch kỷ niệm 7 năm “Lumine the Yoshimoto” vào năm 2007, cùng với văn phòng thần tượng ảo (giám đốc là Yamasato Ryota của Nankai Candies).
Các thành viên ban đầu chủ yếu là những nữ diễn viên hài trẻ tuổi, diễn viên của Yoshimoto Shinkigeki, những người béo mặc trang phục của thần tượng, và đậm nét hài hước. Khi giới thần tượng trở nên sôi sục, nhóm cũng thay đổi thành viên và hoạt động như một nhóm idol bình thường vào năm 2009.
Dù vậy, chính vì trực thuộc Yoshimoto, nên trong các buổi live sẽ có mục những mẩu chuyện ngắn và tấu hài, các thành viên bảo rằng “công ty sẽ nổi giận nếu nói chuyện không thú vị”, và thường xuyên mang theo quyển sổ những trò đùa hài hước. Nhóm cũng có sự kiện định kỳ “Yoshimoto Prince Theater” diễn ra bên trong Shinagawa Prince Hotel.
K DASH Stage, một văn phòng hài của chuỗi K Dash, quản lý những tên tuổi như Watanabe Ken, Takahashi Katsunori,... đã thành lập unit thần tượng kiểu otaku “Nakano Fujo Sisters” vào năm 2006 từ chương trình của Hanawa. Một talent theo hình tượng ngốc nghếch là Suzanne cũng đăng ký tạm thời. Nhóm cải nam trang thành “Fudanjuku” (腐男塾, nay là 風男塾) và ra mắt CD vào năm 2008, nhưng để khác biệt với những nhóm khác trong thời đại thần tượng chiến quốc, nhóm tập trung toàn bộ vào Fudanjuku từ năm 2011.
Phụ trách ca khúc trong phim truyền hình do nữ diễn viên cùng văn phòng diễn chính
Năm 2005, LesPros Entertainment, nơi quản lý của Aragaki Yui, Hasegawa Kyoko, Yoshikawa Hinano…, đã thành lập nhóm 9nine bao gồm 9 thành viên là các người mẫu tạp chí Junior Fashion. Năm 2007, nữ diễn viên được kỳ vọng Kawashima Umika gia nhập, nhóm vẫn hoạt động trong lúc thay đổi các thành viên, nhưng đến năm 2010 nhóm đổi mới lại thành viên thông qua đánh giá tập huấn. Nhóm chuyển công ty thu âm và bắt đầu lại với 5 người. Nhóm cũng hát ca khúc “Re:”, opening theme của drama “Legal High” do Aragaki Yui thủ vai chính.
LesPros còn ra mắt nhóm “Babyraids” (sau đổi tên thành “Babyraids Japan”) vào năm 2012. Kikuchi Ami của nhóm “Idoling!!!” tiền bối cùng công ty cũng đảm nhiệm PR để hỗ trợ. Nhóm đã phụ trách giọng hát gốc của “Koyomi no Ue deha December”, ca khúc của nhóm idol trong bộ phim asadora “Amachan” do Nounen Rena (hiện là “Non”) cùng trực thuộc LesPros diễn chính vào năm 2013. Nhóm cũng phát hành phiên bản single của chính mình, và trình diễn trong mục kế hoạch của Kouhaku Uta Gassen.
Mặc dù không phải văn phòng có quy mô lớn, nhưng
Sweet Power, nơi đã nuôi dưỡng những nữ diễn viên nổi tiếng như Horikita Maki, Kuroki Meisa, Kiritani Mirei…, cũng cho ra mắt nhóm “bump.y” vào năm 2010, gồm 5 thành viên trong đó có Sakuraba Nanami. Chủ tịch công ty rất yêu ca hát, nên đã mong muốn được tiến vào giới âm nhạc.
Văn phòng lâu đời lần đầu gia nhập sau 21 năm, nhân 40 năm thành lập
Văn phòng Sun Music, nơi đã nâng đỡ những thần tượng nổi danh một thời, từ Sakurada Junko của thập niên 70 cho tới Matsuda Seiko, Hayami Yu, Sakai Noriko… của thập niên 80, vào năm 2012 cũng cho ra mắt nhóm thần tượng Sunmyu sau 21 năm. Tên nhóm do người sáng lập, Chủ tịch Aizawa Hideyoshi (đương thời), trực tiếp đặt theo tên của công ty.
Thời kỳ đầu nhóm chủ yếu cover các ca khúc nổi tiếng một thời, bắt đầu từ ca khúc debut “Kuchibiru Network” (ca khúc gốc là của Okada Yukiko). Bài hát gốc của nhóm cũng theo hơi hướng thập niên 80, với biểu ngữ theo con đường idol vương đạo. Mặt khác, nhóm cũng có ca khúc “Toge Toge” do đàn chị cùng công ty là Becky viết lời và thiết kế trang phục.
Tại Sony Music Artists (SMA) nơi quản lý nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như Unicorn, Magokoro Brothers, Kimura Kaela, Nishono Kana…, năm 2014 cho ra đời nhóm idol đầu tiên nhân kỷ niệm 40 năm thành lập văn phòng là “Idol Renaissance”. Với chủ đề “Phục hưng danh khúc”, ban đầu nhóm chủ yếu cover các ca khúc của tiền bối trong SMA, như “17-sai” của Base Ball Bear, “Hatsukoi” của Murashita Kozo, “YOU” của Oe Senri.
Lần lượt tan rã khi cơn sốt thoái trào
Nhiều nhóm idol trong số này đã đạt được một số thành quả, như lọt vào TOP10 Oricon. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp áp dụng phương thức bán hàng tiêu chuẩn của idol, kèm các ưu đãi như sự kiện bắt tay vào CD, nên phụ thuộc vào lượng mua lớn của fan trung thành. Sau MomoClo, chỉ có BABYMETAL là nổi danh ở phạm vi thế giới. BABYMETAL không tổ chức các sự kiện tiếp xúc như bắt tay, còn MomoClo cũng sớm hủy bỏ ở giai đoạn đầu.
Và khi trào lưu qua thời kỳ đỉnh cao, các nhóm lần lượt giải tán thay vì tham gia mới vào thị trường. Nhóm rút lui sớm nhất là YGA của Yoshimoto. Năm 2012, nhóm đã nỗ lực lọt được vào vị trí thứ 2 single Oricon, nhưng đến tháng 3/2013 thì “toàn bộ thành viên tốt nghiệp”. Liệu có phải chỉ Yoshimoto là rút quân khi không sinh lời không. Koizumi Haruka từng là thành viên của nhóm đã tham gia một nhóm idol khác “Doll☆Elements”→ tan rã, và hiện tại đang là reporter của “King's Brunch”. bump.y của Sweet Power cũng tan rã vào năm 2014. Sakuraba và Takatsuki Sara quay lại hoạt động cá nhân, hiện vẫn đang nỗ lực trong giới diễn viên.
“GEM” và “Cheeky Parade” trong 4 nhóm của iDOL Street, và “Idol Renaissance” của SMA giải tán vào năm 2018. Ishino Riko, center có năng lực ca hát cao của Idol Renaissance, đã gia nhập làm vocalist của ban nhạc rock nữ “Akai Kouen”.
“Babyraids” của LesPros giải tán cùng năm, “9nine” cũng tạm ngưng hoạt động vào năm 2019. Toàn bộ thành viên “Sunmyu” của Sun Music tốt nghiệp vào tháng 3 năm nay. Từ nhóm 10 thành viên ban đầu chỉ còn 5 thành viên.
Không chỉ các văn phòng lớn, các nhóm idol lần lượt giải tán trong những năm gần đây, nhưng văn phòng càng lớn thì thành bại trong kinh doanh càng khắc nghiệt, nên dù thành viên được yêu thích có muốn tiếp tục, thì đa số đều quyết định chấm dứt.
Điều quan trọng là “câu chuyện” hơn là “liên kết”
Thần tượng từ các văn phòng lớn xuất hiện trên truyền thông và liên kết với ca khúc tương đối dễ dàng, nhưng vẫn chưa đạt được sự nổi tiếng theo đúng nghĩa. “Denpagumi.inc” là nhóm thần tượng bức phá sau MomoClo, nhưng đây là nhóm được thành lập từ các thành viên hát trên sân khấu vừa phục vụ khách hàng tại Live & Bar “Dear Stage” ở Akihabara. Bắt đầu từ những buổi live quy mô hàng chục người tại quán, đến năm 2014 nhóm đã tổ chức biểu diễn tại Nippon Budokan.
Lúc này nương theo thời thế, không ít các nhóm tổ chức live ở Budokan, nhưng ngoài những nhóm hàng đầu như AKB48, hầu hết chỉ lấp đầy 60% chỗ, còn một phần ghế được che phủ lại. Tuy nhiên, Dempagumi.inc đã khiến cả hội trường đứng hoàn toàn, và phủ kín đến hàng ghế cuối cùng của tầng 2. Những ghế khuất tầm nhìn cũng mở ra, và huy động được 10.000 khán giả chật kín chỗ, theo đúng nghĩa đen.
Fukushima Maiko, còn được gọi là “Mofuku-chan”, producer cho Dempagumi.inc và lập nên Dear Stage, cho biết “dù phía công ty chỉ bỏ tiền và tạo ra một mớ hỗn độn, nhưng sẽ chẳng tạo ra ảnh hưởng gì nếu không có câu chuyện được tạo ra cùng với khán giả.”
Gần đây, nhóm được mệnh danh “nhóm nhạc punk không nhạc cụ” BiSH đã giành được vị trí 1 Oricon, và xuất hiện trong CM “Round One”, dự án “BiSH Dohamari Geinin” được phát sóng trên “Ame Talk” cũng thu hút chú ý. Đây cũng là nhóm do quản lý Watanabe Junnosuke trực tiếp bắt đầu tại WACK, người đã triển khai phương thức quảng bá táo bạo như MV khỏa thân của BiS.
Trong giới idol hiện tại, Nogizaka46 đang đứng đầu, AKB48 vẫn đang được yêu thích dù các thành viên nổi tiếng thời hoàng kim gần như đã tốt nghiệp hết, những nhóm tầm trung bị đào thải, còn lại những nhóm ổn định và có thực lực. Văn hóa sự kiện bắt tay đã định hình vững chắc, nhưng ngay cả sau khi gỡ bỏ tuyên bố khẩn cấp do dịch corana, thì vẫn buộc phải xem xét lại.
Trong tình hình kinh doanh khó đoán và nhiều rủi ro, e rằng về sau các văn phòng lớn sẽ không tham gia mới, mà có lẽ còn có văn phòng sẽ rút lui. Xây dựng “câu chuyện” mới mẻ có thể sẽ trở thành mô hình kinh doanh giữ vai trò then chốt trong giới thần tượng thời hậu chiến, kể cả những nhóm thần tượng hàng đầu.
_____________________
Saito Takashi
Cây bút viết về giải trí / biên tập viên
Quê quán Saitama. Trở thành biên tập viên và nhà văn tự do sau thời gian làm việc cho ban biên tập của “Nguyệt san De-view”, và tạp chí “weekly oricon” tại Oricon. Chuyên viết bình luận và phỏng vấn về thần tượng, nữ diễn viên, diễn viên lồng tiếng cho các trang web giải trí và tạp chí. Chủ bút cho các tựa sách “Idol Fuyu no Jidai - Imakoso Furikaeru sono Hika to Kage” (Nhìn lại bóng tối và ánh sáng - thời đại mùa đông Idol), “Josei Seiyuu Artist Disc Guide” (đều do Shinko Music xuất bản)...
No comments:
Post a Comment